Proiektua Agirre in Berlin 1941-2016 .urtean sortutako ideia baten parte da, Gernikako bonbardaketaren 75. urteurrena zela eta. Garai hartan, Berlingo Euskal Etxeak hainbat ekitaldi antolatu zituen aipatutako urteurrena gogoratzeko, eta horietan Agirre Lehendakariaren Berlinaldiaren egonaldia ezagutarazteko beharra planteatu zen, 1941. urtean II. Mundu Gerra bitartean Europako okupatutako eremutik ihesi zela.
Ideia horretatik abiatuta, hainbat proiektu eta ekitaldi garatu ditugu, hiru arlo tematiko desberdinetan banatuta:
// Agirre in Berlin 1941-2016
Gure helburua Lehendakari Agirrek Berlinen egindako lana eta bere garrantzia ezagutaraztea da, baita bere gobernuaren eta erbestean egindako lanaren garrantzia ere. Horretarako, ondorengo materiala prestatu dugu, hainbat hizkuntzatan doan eskuragarri izango dena:
- Mapa honek Agirreren egonaldia erakusten du 1941eko Berlinen eta gaur egungo Berlinen dituen pausoak islatu egiten ditu. Bere egunkari originaletan oinarrituta, alemanez, euskaraz eta gaztelaniaz dago eskuragarri. Euskal Etxea Berlinen zuzendurik, Ingo Niebelek egin du testuen idazketa, eta diseinua Ales Landetak eta Gaizka Muñozek egin dute, Sirope Projects-ek.
- Bere alemanezko itzulpen partziala Alemanian egon zeneko bere egunkari originalak. Iñaki Goioganak Sabino Arana Fundazioarentzat prestatutako edizio kritikoaren oinarritik, hautatutako pasarte batzuk egin dira, eta Ingo Niebelen bidez itzulita dago.
- Obraren Alemaniari buruzko kapituluen alemanerako itzulpena Agirreren De Guernica a Nueva York pasando por Berlín obrako Alemaniari buruzko kapituluen itzulpena. 1942an, New Yorken zegoela idatzitako obra honetan, 1940 eta 1941 artean, segurtasunagatik eta espazio faltagatik bere egunerokoetan jaso ezin izan zituen bizipenak eta hausnarketak bildu zituen. Itzulpena Christine Paasch-Kaiserrek egin du.
Dokumentu hauek, alemanez eta izaera publikokoak, Agirre in Berlín proiektuaren muina dira. Dokumentazio hori bi hitzaldirekin osatuko da: batetik, Iñaki Goioganak emango du maiatzaren 31n Berlingo Instituto Cervantesen, eta bestetik, Xabier Irujo irakasleak ekainaren 3an Berlingo Euskal Etxearen egoitzan. Gai hauek izango dira bi kongresu eta hurrengo egunetan egingo diren hainbat ekitaldiren ardatza, lehendakariaren eta bere gobernuaren inguruko ikuspegi zabalena eskaintzeko asmoz.
// Kongresua: The International Legacy of Lehendakari José Antonio Agirre’s Government
Kongresu akademikoak, The International Legacy of Lehendakari José Antonio Agirre’s Government, José Antonio Agirre lehen lehendakariaren (1904-1960) ondarea modu integralean aztertzea du helburu. Halaber, haren dimentsio demokratiko eta europarraz ikuspegi gaurkotua eskaintzea, baita bere harreman pertsonal eta diplomatikoak zein haren konbikzio politiko, sozial eta kulturalak ere.
Nazioarteko izaera duen kongresu hau 2016ko udaberrian egingo da Reno (William Douglass Center for Basque Studies, University of Nevada, Reno), Berlin (Humboldt Universität zu Berlin) eta New Yorken (Columbia University), eta bat egingo du Gernika Deutsch-Baskischer Kulturverein-Euskal Etxeak Berlinen antolatutako ekitaldiekin, lehendakari Agirreren hiri horretako egonaldiaren 75. urteurrena dela eta.
Kongresuaren egitarauan 15 akademiko ospetsuren parte-hartzea aurreikusten da, eta hainbat gairen inguruko hausnarketa egingo dute, besteak beste: Espainiako Gerra Zibilean Erresuma Batuak eta Vatikanok izan zuten eragina, Euskal Gobernuaren diplomazia-lana gidatu zuen Europako eraikuntzaren ideia, euskal erbestealdiaren ondorio politikoak, eta memoria historikoaren garrantzia egungo euskal politiketan eta praktika artistikoetan.
Antolakuntza batzordea: Prof. Mari Jose Olaziregi (Etxepare Euskal Institutua – MHLI), Prof. Xabier Irujo (William Douglass Center for Basque Studies – Reno) eta Prof. Carsten Sinner (Universität Leipzig).
Secretaría del congreso: Unai Lauzirika (Universität Leipzig)
Finantzaketa: Etxepare Euskal Institutua, William Douglass Center for Basque Studies (University of Nevada, Reno), Universität Leipzig, Agirre Lehendakaria Center (Euskal Herriko Unibertsitatea – UPV/EHU), Mikel Laboa Katedra (UPV/EHU) eta MHLI Ikerketa Taldea (UPV/EHU).
Mari Jose Olaziregi (Etxepare Institutua), Xabier Irujo (CBS, Reno), Carsten Sinner (Leipzig Unibertsitatea)
// Mintegia: Agirre Arteetan: Gerra Zibila eta Euskal Errefuxiatuak Arteetan
El 2 de junio, izango da bigarren kongresu bat, kultura alorrekoa, Euskal Etxea Berlin-ek antolatua, Etxepare Institutua, Humboldt-Universität zu Berlin eta Universität Leipzig-ekin elkarlanean.
Kongresu honetan, Espainiako Gerra Zibila eta euskal erbestea aztertuko dira ikuspuntu interdiziplinar batetik. Hainbat hitzaldi izango dira, eta horietan ikuspuntu artistiko desberdinetatik aztertuko da Espainiako Gerra Zibilaren, erbesteen, memoria historikoaren edo baita Gernikako bonbardaketaren gaiak, garaiko egileek eta arte eszenak izan zuten armadak sortutako gatazkek duten eragina kontuan hartuta.
Kongresua Kirmen Uriberen eta Mikel Urdangarinen “Zaldiak eta beren itzalak – Los caballos y sus sombras” obra estreinaldiarekin osatuko da, Gorki Teatrosko Я aretoan.
Ekainaren 3an, ekitaldiak amaituko dira Prof. Irujok, Nevada Unibertsitateko Basque Studies Zentroko katedradunak, emango duen hitzaldiarekin. Hitzaldi horrek II. Mundu Gerrako nazi okupazioan Iparraldeko euskal juduen deportazioa jorratuko du, eta horretarako Bingen Ametzaga agente euskaldunaren oroitzapenetan oinarrituko da.